DÜNYA DIŞI YAŞAM VAR MI? YOK MU?
Uzay ortamı, mikrobiyolojik açıdan iki şekilde değerlendirilebilir. Birincisi, bir
mikroorganizmanın uzay koşullarında meydana gelip gelmeyeceği sorusu ile ilgilidir. Bu sorunun yanıtı, Dünya’nın fiziksel ve kimyasal özellikleri ile evrendeki yerinin, uzaydaki diğer bölgelere karşılaştırılmasına dayanır.
İkinci bakış açısı ise, Dünya’daki ekstrem habitatlar bir model alındığında, bu çevrelerde yaşayan mikroorganizmaların uzay ortamlarında da yaşamlarını sürdürebilme ihtimalini kapsar. Bu kapsamda “Dünyasal ekstremofil organizmaların uzaysal ortamlarda yaşamalarının mümkün olabilirliği” sorgulanmalıdır.Mikrobiyolojik anlamda uzaydaki yaşam olasılığını değer- lendirmek için, bu iki bakış açısını, ortak bir paydada değerlendirmenin gerekli olduğu fikri, bu çalışmanın temel sonuçlarından birini oluşturmaktadır.
Uzay ortamını mikrobiyal açıdan değerlendirmenin ilk bakış açısı kapsamında, yıldızsal ortamların fiziksel ve kimyasal koşulları ile mikrobiyal oluşum süreci ilişkilendirilmelidir. Yıldızlararası ortamlarda yüzlerce organik molekül saptanmıştır. Fakat daha karmaşık, biyolojik organik moleküller ve biyolojik bir oluşum saptanamamıştır. Bu aşamada mikrobiyal bir yaşam formunun varlığı da sorgulanabilir. Uzayda mikrobiyal bir yaşam formunun belirlenememesini iki faktöre dandırabiliriz. Bu faktörlerden ilki, elimizdeki teknolojik olanakların, daha karmaşık molekülleri ve olası bir yaşam formunu belirlemeye yetmemesi olabilir. İkinci faktör ise, uzaysal ortamda mikrobiyal yaşamı baskılayacak çeşitli etmenlerin varlığıdır. Uzaysal ortamda mikrobiyal yaşamın baskılanma sebepleri arasında; yıldızlararası ortamın sürekli yüksek radyasyona maruz kalması, moleküler bulutların organik moleküllerinin birbirleriyle reaksiyona
girmesine olanak tanımayacak oranda çok genişalana yayılmış olması ve ortamın çok soğuk olmasından dolayı organik moleküllerin çoğunlukla buzların içerisinde hapsedilmiş olması gibi
etmenler sayılabilir. Üstelik, mikroorganizmaların oluşumu için fizyolojik ve morfolojik yapıları açısından çok daha karmaşık organik moleküllerin düzenli bir sistem oluşturması gerekmektedir. Diğer taraftan, ilkel gezegen oluşum disklerinde gezegen oluşumu evresinde yoğunlaşmanın fazla olması, sıcaklığın da kimyasal reaksiyonların oluşmasına imkan verecek düzeyde olması sebebiyle, yaşamsal öneme sahip elementler ve oluşan karmaşık organik
moleküller, meydana gelen gezegensel cisimlerde de bulunabilmektedir. Ancak yaşamsal öneme sahip elementler ve organik moleküllerin varlığının yaşamın varlığını zorunlu kılmayacağı
öngörülebilir. Bu nedenlerle, bu çalışma kapsamında, panspermia hipotezine ters düşerek Dünyasal yaşamın yıldızlararası ortamlarda oluşmasının mümkün olmadığı öngörüsüne ulaşılmıştır. Nitekim, şimdiye kadar incelenen asteroidal veya kuyrukluyıldızsal meteoritlerde, çeşitli organik moleküllerin yanı sıra, fazla miktar su ve azot bulunmasına rağmen, hiçbir biyolojik yapıya rastlanmamış olması, bu çalışmada oluşturulan bu öngörüyü desteklemektedir.
Uzay ortamını mikrobiyal açıdan değerlendirmenin diğer bakış açısı ise Dünyasal
ekstremofil organizmaların uzay koşullarında yaşamalarının mümkün olup olmadığını sorgulamaktır. Bu organizmaların çoğu, yüksek düzeyde özelleşmiş metabolik ve fizyolojik
özelliklere sahiptir. Başka bir deyişle, bu organizmalar, bulundukları ortama uyum sağlamak için, fizyolojik değişim geçirmişler ve ayrıbir filogenetik hat oluşturmuşlardır. Bu organizmaların yaşadıkları çevrelerin karakteristik özelliklerine akarak, diğer gezegenlerin benzer özelliklere sahip bölgelerinde normal olarak bu organizmaların yaşayabilirliklerini sürdü-rebilecekleri düşünülebilir. Fakat öncelikle bu organizmaların bu yerlerde nasıl ortayaçıkabileceğini sorgulamanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Erken Dünya üzerinde yaşamın oluşumu senaryosu göz önünde bulundurulduğunda, diğer gezegenlerin de benzer şekilde yaşamı oluşturması ve devam ettirmesi (yaşamın evrilmesi) gerektiği düşünülebilir. Mikrobiyal yaşama sahip olacak gezegenin, içerisinde bulunduğu galaktik bölgenin gezegene yansıttığı özelliklerine uyum gösterebilecek bir Dünyasal yaşama sahip olması(ekstremofiller gibi), bulunduğu habitata uyum gösterenlerin doğal seçilimde baskın olması ve yaşamın bu yönde evrilmesi gerektiği fikrindeyiz. Fakat önceden de vurguladığımız gibi, en başta Güneş Sistemi içerisinde, diğer gezegenlerde mikrobiyal bir yaşam belirlenememiştir. Bu bağlamda, Dünya’da farklıçevrelerde yaşamlarını sürdürebilen organizmaların, kökensel olarak yaşadığı çevreye uyum gösterecek şekilde oluşması ve ilişkili olarak Dünyasal filogenetik ağacın yeniden düzenlenmesi gerektiği gibi çıkarımlarda bulunmaktayız.
Bu gerekçeler ile uzaysal ortamlarda
Dünyasal bir yaşam formunun olmadığını ve olamayacağını savunuyoruz. Öngörümüzün teknolojik kısıtların olmadığı gelecekteki çalışmalar ile destekleneceği görüşündeyiz. Bu görüşe dayanarak:
a. Uzayda yaşam arayışlarını daha geniş bakış açısıyla, Dünyasal kimya ve Dünya-
benzeri gezegenler ile sınırlamayarak keşfetmek,
b. Yaşam arayışı teknolojilerini, Dünyasal yaşam aramanın yanı sıra, farklı yaşam biçimlerini araştırmaya yöneltmek,
c. Dünya evriminin ilk aşamalarında, yaşamın başlangıcı araştırmalarını, uzay ortamındaki mikrobiyal yaşamın yanıtı ile ilişkilendirmek ve değerlendirmek,
d. Diğer gezegenlerdeki yaşam oluşumu araştırmalarının sonuçlarından yola çıkılarak, Dünya evriminin ilk zamanlarındaki yaşamın kökeni tahminlerini ve dolayısıyla Dünyasal filogenetik ağacı yeniden düzenlemek,
e. Dünya’daki yaşamın Dünya’ya özgü olduğunu vurgulayarak, erken Dünya’nın, yaşamın oluşmasını sağlayacak, diğer gezegenlerden farklı, hangi özelliklere sahip olduğunu ve hangi aşamalardan geçtiğini, bu çerçeve dahilinde yeniden keşfetmek gerektiği inancındayız.
KAYNAK: ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ –CYaşam Bilimleri ve Biyoteknoloji
DİBNOT: Günümüzde yapılan araştırmalar, yazılan makaleler ve deneyler sonucunda dünya dışı bir yaşam tespit edilememiştir. Şuanki sonuçlara göre uzaylı yok ama gelişen teknoloji ve yapılan araştırmalarla bu algımız tamamen değişebilir. SAYGILARIMLA