UZAYDAKİ MESAFELER

Gök cisimlerinin uzaydaki dağılımı ve aralarındaki devasa boşluklar Dünya’da canlı hayatının var olabilmesi için zorunludur. Gök cisimleri arasındaki mesafeler Dünya’daki yaşamı destekleyecek biçimde pek çok evrensel güçle uyumlu bir hesap içinde düzenlenmiştir.

Dünya gezegeni, bildiğimiz gibi Güneş Sistemi’nin bir parçasıdır. Bu sistem, evrenin içindeki diğer yıldızlara göre orta küçüklükte bir yıldız olan Güneş’in etrafında dönmekte olan dokuz gezegenden ve onların elli dört uydusundan oluşur. Dünya, sistemde Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.

Önce bu sistemin büyüklüğünü kavramaya çalışalım. Güneş’in çapı, Dünya’nın çapının 103 katı kadardır. Bunu bir benzetmeyle açıklayalım; eğer çapı 12.200 km. olan Dünya’yı bir misket büyüklüğüne getirirsek, Güneş de bildiğimiz futbol toplarının iki katı kadar büyüklükte yuvarlak bir küre haline gelir. Ama asıl ilginç olan, aradaki mesafedir. Gerçeklere uygun bir model kurmamız için, misket büyüklüğündeki Dünya ile top büyüklüğündeki Güneş’in arasını yaklaşık 280 metre yapmamız gerekir. Güneş Sistemi’nin en dışında bulunan gezegenleri ise kilometrelerce öteye taşımamız gerekecektir.

Ancak bu kadar dev bir boyuta sahip olan Güneş Sistemi, içinde bulunduğu Samanyolu galaksisine oranla oldukça mütevazıdır. Çünkü Samanyolu galaksisinin içinde, Güneş gibi ve çoğu ondan daha büyük olmak üzere yaklaşık 250 milyar yıldız vardır. Bu yıldızların içinde Güneş’e en yakın olanı Alpha Centauri‘dir. Eğer Alpha Centauri’yi az önce yaptığımız ölçeğe, yani Dünya’nın misket büyüklüğünde olduğu ve Güneş ile Dünya’nın arasının 280 metre tuttuğu ölçeğe yerleştirirsek, onu Güneş’in 78 bin kilometre uzağına koymamız gerekir!

Modeli biraz daha küçültelim. Dünya’yı gözle zor görülen bir toz zerresi kadar yapalım. O zaman Güneş ceviz büyüklüğünde olacak ve Dünya’ya üç metre mesafede yer alacaktır. Bu ölçek içinde Alpha Centauri’yi ise Güneş’ten 640 kilometre uzağa koymamız gerekir. Samanyolu galaksisi, işte aralarında bu denli inanılmaz mesafeler bulunan 250 milyar yıldızı barındırır. Spiral şeklindeki bu galaksinin kollarının birinde, bizim Güneşimiz yer almaktadır.

Ancak ilginç olan, Samanyolu galaksisinin de uzayın geneli düşünüldüğünde çok “küçük” bir yer oluşudur. Çünkü uzayda başka galaksiler de vardır, hem de tahminlere göre, yaklaşık 300 milyar kadar! Bu galaksilerin arasındaki boşluklar ise, Güneş ile Alpha Centauri arasındaki boşluğun milyonlarca katı kadardır.

KAYNAK: Evrenbililimi. com

Mizahi Uzay Tartışması (biraz gülelim)

DÜNYA DIŞI YAŞAM VAR MI? YOK MU? 

           Uzay ortamı, mikrobiyolojik açıdan iki şekilde değerlendirilebilir. Birincisi, bir

mikroorganizmanın uzay koşullarında meydana gelip gelmeyeceği sorusu ile ilgilidir. Bu sorunun yanıtı, Dünya’nın fiziksel ve kimyasal özellikleri ile evrendeki yerinin, uzaydaki diğer bölgelere karşılaştırılmasına dayanır. 

İkinci bakış açısı ise, Dünya’daki ekstrem habitatlar bir model alındığında, bu çevrelerde yaşayan mikroorganizmaların uzay ortamlarında da yaşamlarını sürdürebilme ihtimalini kapsar. Bu kapsamda “Dünyasal ekstremofil organizmaların uzaysal ortamlarda yaşamalarının mümkün olabilirliği” sorgulanmalıdır.Mikrobiyolojik anlamda uzaydaki yaşam olasılığını değer- lendirmek için, bu iki bakış açısını, ortak bir paydada değerlendirmenin gerekli olduğu fikri, bu çalışmanın temel sonuçlarından birini oluşturmaktadır.

Uzay ortamını mikrobiyal açıdan değerlendirmenin ilk bakış açısı kapsamında, yıldızsal ortamların fiziksel ve kimyasal koşulları ile mikrobiyal oluşum süreci ilişkilendirilmelidir. Yıldızlararası ortamlarda yüzlerce organik molekül saptanmıştır. Fakat daha karmaşık,  biyolojik organik moleküller ve biyolojik bir oluşum saptanamamıştır. Bu aşamada mikrobiyal bir yaşam formunun varlığı da sorgulanabilir. Uzayda mikrobiyal bir yaşam formunun belirlenememesini iki faktöre dandırabiliriz. Bu faktörlerden ilki, elimizdeki teknolojik olanakların, daha karmaşık molekülleri ve olası bir yaşam formunu belirlemeye yetmemesi olabilir. İkinci faktör ise, uzaysal ortamda mikrobiyal yaşamı baskılayacak çeşitli etmenlerin varlığıdır. Uzaysal ortamda mikrobiyal yaşamın baskılanma sebepleri arasında; yıldızlararası ortamın sürekli yüksek radyasyona maruz kalması, moleküler bulutların organik moleküllerinin birbirleriyle reaksiyona

girmesine olanak tanımayacak oranda çok genişalana yayılmış olması ve ortamın çok soğuk olmasından dolayı organik moleküllerin çoğunlukla buzların içerisinde hapsedilmiş olması gibi

etmenler sayılabilir. Üstelik, mikroorganizmaların oluşumu için fizyolojik ve morfolojik yapıları açısından çok daha karmaşık organik moleküllerin düzenli bir sistem oluşturması gerekmektedir. Diğer taraftan, ilkel gezegen oluşum disklerinde gezegen oluşumu evresinde yoğunlaşmanın fazla olması, sıcaklığın da kimyasal reaksiyonların oluşmasına imkan verecek düzeyde olması sebebiyle, yaşamsal öneme sahip elementler ve oluşan karmaşık organik

moleküller, meydana gelen gezegensel cisimlerde de bulunabilmektedir. Ancak yaşamsal öneme sahip elementler ve organik moleküllerin varlığının yaşamın varlığını zorunlu kılmayacağı

öngörülebilir. Bu nedenlerle, bu çalışma kapsamında, panspermia hipotezine ters düşerek Dünyasal yaşamın yıldızlararası ortamlarda oluşmasının mümkün olmadığı öngörüsüne ulaşılmıştır. Nitekim, şimdiye kadar incelenen asteroidal veya kuyrukluyıldızsal meteoritlerde, çeşitli organik moleküllerin yanı sıra, fazla miktar su ve azot bulunmasına rağmen, hiçbir biyolojik yapıya rastlanmamış olması, bu çalışmada oluşturulan bu öngörüyü desteklemektedir.

      Uzay ortamını mikrobiyal açıdan değerlendirmenin diğer bakış açısı ise Dünyasal

ekstremofil organizmaların uzay koşullarında yaşamalarının mümkün olup olmadığını sorgulamaktır. Bu organizmaların çoğu, yüksek düzeyde özelleşmiş metabolik ve fizyolojik

özelliklere sahiptir. Başka bir deyişle, bu organizmalar, bulundukları ortama uyum sağlamak için, fizyolojik değişim geçirmişler ve ayrıbir filogenetik hat oluşturmuşlardır. Bu organizmaların yaşadıkları çevrelerin karakteristik özelliklerine akarak, diğer gezegenlerin benzer özelliklere sahip bölgelerinde normal olarak bu organizmaların yaşayabilirliklerini sürdü-rebilecekleri düşünülebilir. Fakat öncelikle bu organizmaların bu yerlerde nasıl ortayaçıkabileceğini sorgulamanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Erken Dünya üzerinde yaşamın oluşumu senaryosu göz önünde bulundurulduğunda, diğer gezegenlerin de benzer şekilde yaşamı oluşturması ve devam ettirmesi (yaşamın evrilmesi) gerektiği düşünülebilir. Mikrobiyal yaşama sahip olacak gezegenin, içerisinde bulunduğu galaktik bölgenin gezegene yansıttığı özelliklerine uyum gösterebilecek bir Dünyasal yaşama sahip olması(ekstremofiller gibi), bulunduğu habitata uyum gösterenlerin doğal seçilimde baskın olması ve yaşamın bu yönde evrilmesi gerektiği fikrindeyiz. Fakat önceden de vurguladığımız gibi, en başta Güneş Sistemi içerisinde, diğer gezegenlerde mikrobiyal bir yaşam belirlenememiştir. Bu bağlamda, Dünya’da farklıçevrelerde yaşamlarını sürdürebilen organizmaların, kökensel olarak yaşadığı çevreye uyum gösterecek şekilde oluşması ve ilişkili olarak Dünyasal filogenetik ağacın yeniden düzenlenmesi gerektiği gibi çıkarımlarda bulunmaktayız.

Bu gerekçeler ile uzaysal ortamlarda
Dünyasal bir yaşam formunun olmadığını ve olamayacağını savunuyoruz. Öngörümüzün teknolojik kısıtların olmadığı gelecekteki çalışmalar ile destekleneceği görüşündeyiz. Bu görüşe dayanarak:

a. Uzayda yaşam arayışlarını daha geniş bakış açısıyla, Dünyasal kimya ve Dünya-

benzeri gezegenler ile sınırlamayarak keşfetmek,

b. Yaşam arayışı teknolojilerini, Dünyasal yaşam aramanın yanı sıra, farklı yaşam biçimlerini araştırmaya yöneltmek,

c. Dünya evriminin ilk aşamalarında, yaşamın başlangıcı araştırmalarını, uzay ortamındaki mikrobiyal yaşamın yanıtı ile ilişkilendirmek ve değerlendirmek,

d. Diğer gezegenlerdeki yaşam oluşumu araştırmalarının sonuçlarından yola çıkılarak, Dünya evriminin ilk zamanlarındaki yaşamın kökeni tahminlerini ve dolayısıyla Dünyasal filogenetik ağacı yeniden düzenlemek,

e. Dünya’daki yaşamın Dünya’ya özgü olduğunu vurgulayarak, erken Dünya’nın, yaşamın oluşmasını sağlayacak, diğer gezegenlerden farklı, hangi özelliklere sahip olduğunu ve hangi aşamalardan geçtiğini, bu çerçeve dahilinde yeniden keşfetmek gerektiği inancındayız.

KAYNAK: ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ –CYaşam Bilimleri ve Biyoteknoloji 

DİBNOT: Günümüzde yapılan araştırmalar, yazılan makaleler ve deneyler sonucunda dünya dışı bir yaşam tespit edilememiştir. Şuanki sonuçlara göre uzaylı yok ama gelişen teknoloji ve yapılan araştırmalarla bu algımız tamamen değişebilir. SAYGILARIMLA